Dockinga-leerling Anne Fleur en docent Hester Beerlings keren terug uit Oeganda | Edukans
DOKKUM – Op donderdag 23 februari vertrokken derdejaars Dockinga-leerling Anne Fleur en Hester Beerlings, docent wiskunde op de vmbo-VAKschool, naar Oeganda. Daar kwamen zij 10 dagen lang samen met Edukans in actie voor goed onderwijs voor de toekomst van dit Afrikaanse land. Inmiddels zijn ze teruggekeerd en treden ze op als ambassadors of education.
Going Global
Het Dockinga College doet één keer in de drie jaar mee aan een project van Edukans. Dit schooljaar is dat ‘Going Global 2022-2023 Oeganda’. Dit project heeft als doel om de leerachterstanden van twee jaar lockdown in Oeganda zo goed mogelijk te herstellen. Daarvoor reisden 10 docenten, 19 leerlingen en 6 begeleiders van Edukans af naar Oeganda.
Anne Fleur werkte hier samen met haar Oegandese buddy Richardo aan life skills (levensvaardigheden). Dit zijn vaardigheden die helpen om lastige thema’s als opkomen voor jezelf, de omgang met de leraar en het verschil tussen jongens en meisjes bespreekbaar te maken. Want wie stevig in zijn schoenen staat, heeft betere toekomstkansen. Daarom gaat het tijdens Going Global niet alleen over onderwijs en het belang daarvan, maar ook over hoe jongeren zelf invloed kunnen krijgen op hun onderwijs.
Hester volgde een ander programma. Zij was gekoppeld aan Samuel, een Oegandese wiskundedocent, met wie zij gedurende deze week optrok. Samen met andere Nederlandse docenten gaf ze een workshop gericht op ‘teaching with impact’. In deze workshop leerden de Oegandese docenten hoe zij met de inzet van verschillende werkvormen hun lessen met klassen van 50 tot 80 leerlingen interactiever kunnen maken zodat meer leerlingen bij de les betrokken worden. Ook werd er een workshop gegeven over feedback geven en ontvangen aan collega’s, zodat de Oegandese docenten van elkaar kunnen leren.
Lange reis
Na een reis van bijna 24 uur komen Anne Fleur en Hester samen met alle deelnemers aan in Luwero, een hoofdplaats in Centraal-Oeganda. “De vlucht duurde bijna 8 uren, met een tussenstop in Nairobi; de hoofdstad van Kenia. Daarna was het ongeveer een uur vliegen naar Entebbe in Oeganda. Na een ontvangst door de begeleiders van Edukans, stond vanaf het vliegveld nog een busreis van 3 uren naar Luwero voor de boeg”, vertelt Anne Fleur.
“In de bus kwam pas echt het besef: we zijn er. We reden over de enige doorlopende weg die Oeganda kende. De omgeving kleurde groen met vele bananenplanten en palmbomen. En langs de weg stonden allerlei kraampjes, bedden, bankjes en winkels. De eerste indruk was hiermee gewekt.”
Ontsnappen uit armoede
Hester: “Op de tweede dag bezochten we de Luweero Secondary School, een middelbare school in de regio Luwero in Oeganda, welke zich op 2 minuten lopen van het guesthouse bevond. 1800 leerlingen in uniform stonden in rijen klaar om ons welkom te zingen. Dat was wel heel erg bijzonder en indrukwekkend, een kippenvelmoment.” Voor de Oegandese leerlingen was het ook erg speciaal: ze gaven aan dat ze nog nooit witte mensen van zo dichtbij hebben gezien. “Ze wilden vooral voelen en knuffelen”, vertelt Anne Fleur.
Hester vertelt over de bijgewoonde lessen: “De lokalen zijn een stuk eenvoudiger als je het vergelijkt met onze klaslokalen. In de lokalen stond een krijtbord en een paar houten tafels met bankjes waar groepjes van vaak 10 leerlingen aan zaten, die samen 3 leerboeken deelden die ze uit de library van school haalden. De grond was er erg stoffig door het rode zand buiten, dus alle rugzakken hingen aan de muur of stonden op de bankjes. Dat was wel even wennen, want in Nederland willen we juist dat de tassen op de grond staan. In de klassen zaten gemiddeld 70 leerlingen. Wat opviel is dat iedereen hier meedoet en veel vakkennis heeft. Ze zijn namelijk erg blij dat ze naar school kunnen, het is voor hen dé kans om te ontsnappen uit armoede.” Het ambitieniveau ligt er dan ook hoog, merkt Anne Fleur op. “Ze wilden allemaal doorstromen naar de universiteit om dokter of advocaat te worden.”
De realiteit schetst echter een ander beeld. “Bijna 30 procent van alle Oegandese leerlingen maakt de basisschool af en slechts 60 procent daarvan start op het voortgezet onderwijs. Maar er is ook een groot deel wat niet naar school kan en gaat. Dat heeft vooral met geld te maken; het moet namelijk wel betaald worden”, aldus Hester. Ouders betalen schoolgeld en een bijdrage voor het uniform, de middagmaaltijd en drinkwater.
Doorleren voor toekomst
De grootste veranderslag ligt volgens Edukans bij de basisscholen. Daar zet deze organisatie dan ook vooral op in; op doorleren voor de toekomst. Onder andere met het project ‘Big brother, Big sister’, waarbij leerlingen van de middelbare school de basisschoolleerlingen overtuigen om door te leren. “De basis van lesgeven staat, echter is er ruimte voor verbetering”, meent Hester. “Qua efficiëntie bijvoorbeeld; de lessen zijn daar 80 minuten, maar bestaan nu vooral uit veel instructie van de docent en uit weinig activiteit van de leerling. Het zou mooi zijn als de leergierige leerlingen meer aan het denken worden gezet en leren samenwerken met elkaar. Toch heb ik veel bewondering voor de Oegandese docenten, hoe ze met weinig middelen en veel positiviteit en bevlogenheid lesgeven. Mijn buddy Samuel die ondanks de grote klassen contact met alle 70 leerlingen wist te maken, is daar een goed voorbeeld van.”
“Of je nu lesgeeft in Oeganda of in Nederland: je hebt veel met elkaar gemeen vanuit je hart als docent. Je tilt een leerling op je schouders om deze groter te maken dan jijzelf.”
Teaching with impact
Hester vertelt over teaching with impact: “We liepen drie dagen mee met de Oegandese docenten. Ook gaven we workshops. Het was mooi om te zien dat alle Oegandese docenten hier open voor stonden, ze wilden graag van ons leren en dit ook echt toepassen in de praktijk. Ondanks onze verschillen, merkte ik dat ons docentenhart voor hetzelfde klopt. Je hebt veel met elkaar gemeen.”
“Aan het eind van de lessen bespraken Samuel en ik hoe de les was gegaan. Door te benoemen waar hij sterk in is, zag je zijn ogen twinkelen. Dit had hij nog nooit van een collega gehoord. Maar ook door de tips – points of improvement – heb ik hem in zijn kracht gezet en laten groeien. Zelf ben ik mij nog meer bewust geworden van mijn rol als docent. Ondanks de vele kansen die we in Nederland krijgen, kun je als docent soms écht het verschil maken, voor die ene leerling.”
Omgekeerde cultuurshock
“Bij terugkomst voelden we ons wat ‘verloren’, omdat je de ervaringen van Oeganda niet deelt met anderen. Gelukkig hadden Anne Fleur en ik elkaar. Het voelde een beetje als een omgekeerde cultuurshock, iets wat we ook van andere deelnemers hoorden. Toch ben ik erg dankbaar dat ik deze reis mocht maken”, aldus Hester. “Door de reis kijk je nu anders tegen dingen aan, hoe goed we het hier hebben bijvoorbeeld. En dat we blij mogen zijn dat we onderwijs krijgen, met vele mogelijkheden die voor het oprapen liggen. Dat is niet zó vanzelfsprekend als dat we misschien denken”, vult Anne Fleur aan. “Daar zijn ze extreem blij dat ze naar school kunnen, wij hebben die luxe in Nederland en dan zeuren we soms dat we geen zin hebben om naar school te gaan… Iets wat ik nu lastig vind om te horen van anderen.”
Ook mogen we als docenten soms meer enthousiasme en positiviteit tonen in de lessen, meent Hester. “In Oeganda reageren ze altijd positief als iemand een vraag beantwoordt of als iemand het probeert. Ze klappen heel veel en roepen met z’n allen ‘Asante Sana’, dankjewel in het Swahili. Daar kunnen we echt een voorbeeld aan nemen.”
Dockinga College in actie
Nu Anne Fleur en Hester terug in Nederland zijn, komt heel de vmbo-VAKschool van het Dockinga College op vrijdag 23 juni in actie. Onder andere met een ‘sponsorloop’ per klas, die leerlingen wandelend, fietsend of in Sport Studio Dokkum kunnen volbrengen. In die week worden alle vakken en lessen ook aan Oeganda gekoppeld. Afgelopen donderdag gaven Hester en Anne Fleur presentaties aan de klassen 1 tot en met 3 om hen bij de reis en het actieland te betrekken.
Meer informatie over Edukans en Going Global staat op www.edukans.nl/project/twee-jaar-leerachterstand-inhalen-in-oeganda/
